Deficyt kompetencji cyfrowych barierą rozwoju Polski

Nakładem Stowarzyszenia „Miasta w Internecie” oraz Fundacji Naukowej Evidence Institute ukazała się na początku lutego 2019 r. publikacja Kompetencje przyszłości w czasach cyfrowej dysrupcji. Studium wyzwań dla Polski w perspektywie roku 2030,  będąca owocem prac zespołu badaczy i praktyków edukacji cyfrowej.

Jej autorami są: Krzysztof Głomb (SMWI), dr Maciej Jakubowski (Evidence Institute), Artur Krawczyk (SMWI), dr Tomasz Kulisiewicz (Polskie Towarzystwo Informatyczne), Zdzisław Nowakowski (Centrum Kształcenia Praktycznego i Doskonalenia Nauczycieli), Arkadiusz Złotnicki (SMWI) oraz dr Tomasz Gajderowicz (Evidence Institute).   

POBIERZ STUDIUM

Studium prezentuje analizę potencjału kompetencji cyfrowych w Polsce na tle rozwiniętych krajów Unii Europejskiej, stwierdzając jego głęboki deficyt we wszystkich grupach istotnych dla rozwoju kraju (m.in. uczniowie szkół, pracownicy MSP, nauczyciele i nauczyciele akademiccy). Niedobór „kompetencji przyszłości” - w dużym stopniu cyfrowych, powiązanych wszakże z zarządczymi, globalnymi, kooperacyjnymi i komunikacyjnymi – autorzy uważają za czynnik negatywnie hamujący rozwój gospodarczy i społeczny kraju o dużej i niedocenianej w debacie publicznej sile oddziaływania. System edukacyjny – ich zdaniem – wciąż w dużym stopniu ukierunkowany jest na zdobywanie wiedzy i nie rozwija w wystarczający sposób kompetencji, które stają się kluczowe na rynku pracy, np. kompetencji społecznych czy cyfrowych.

Z tej diagnozy wynika konieczność gruntownych zmian w polskich szkołach, podporządkowanych wprowadzeniu ich w świat wyzwań czasów dysrupcji, rozumianych jako okres nieciągłych, gwałtownych zmian modeli biznesowych, przemian społecznych pokoleń Z i Alfa stymulowanych rozwojem technologii cyfrowych, czy też budzenia się nierówności społecznych na tle rozwarstwienia poziomu kompetencji cyfrowych, szczególnie międzypokoleniowych. Postulują także realizację programu włączenia do świata cyfrowego 2 mln osób w wieku powyżej 50 lat.

Wychodząc od prognoz rozwoju technologii (np. Internet Rzeczy, 5G, big data, blockchain, sztuczna inteligencja) i obserwowanych już zjawisk w światowej gospodarce (globalizacji, robotyzacji) autorzy studium oceniają ich wpływ na procesy biznesowe, a tym samym na rynek pracy. Posiłkując się terminologią wypracowaną w Unii Europejskiej i amerykańskimi opracowaniami taksonomicznymi formułują kanon kompetencji cywilizacyjnych, niezbędnych w XXI w.

Autorzy stawiają tezę, iż cyfrowa dysrupcja zaneguje wiele mechanizmów znanego nam dotychczas świata i wymusi nowe reguły, obowiązujące w przestrzeni cyfrowej XXI w. Technologie cyfrowe będą odgrywać podwójną rolę: środowiska wykluwania się nowych zjawisk i produktów właściwych dla pierwszej połowy XXI w. oraz potężnego czynnika zmiany.

Państwo – zarówno na poziomie rządowym, jak i samorządów – nie dysponuje dziś skutecznymi merytorycznie i adekwatnymi do potrzeb rozwoju kraju narzędziami upowszechniania kompetencji cyfrowych, czy szerzej rzecz ujmując: cywilizacyjnych. Działania władz publicznych podporządkowane wydatkowaniu dostępnych środków unijnych są oderwane lub znacząco oddalone od głównego nurtu procesów rozwojowych XXI w.

- W studium stawiamy gorzką diagnozę zapóźnień Polski w skali globalnej w sferze kompetencji cyfrowych kluczowych grup społecznych, niezbędnych dla rozwoju Przemysłu 4.0 i innych innowacyjnych branż gospodarki - podkreśla Krzysztof Głomb, pomysłodawca i koordynator prac nad publikacją - Co więcej, proponujemy także pakiet realnie zaplanowanych, systemowych rozwiązań, którego realizacja nie przekracza obecnych możliwości państwa. Potrzebny jest plan dynamicznych działań w formie programu rządowego, skonstruowany wokół podstawowych wektorów przedstawionych przez nas rekomendacji. Chcemy wierzyć, że realizacja takiego programu jest w Polsce możliwa. 

Znaczną część studium zajmuje 15 rekomendacji strategicznych dla władz publicznych odnoszących się do rozwoju kompetencji cyfrowych w grupach społecznych kluczowych z punktu widzenia rozwoju kraju: uczniów, nauczycieli, przedsiębiorców oraz pracowników małych i średnich przedsiębiorstw, a także największej w Europie grupy analfabetów cyfrowych – populacji Polek i Polaków po 50 roku życia.

- Obecna droga programowa i organizacyjna polskiego szkolnictwa nie prowadzi nas ku nowoczesnej gospodarce nieodległej przyszłości. Świat innowacji, branż cyfrowych, start’upów,, przesycony technologiami absorbującymi sztuczną inteligencję, 5G czy blockchain wymaga od absolwentów polskich szkół pakietu nowoczesnych kompetencji odmiennych od wynoszonych ze współczesnej polskiej szkoły. Musimy zatem nakreślić wizję polskiej szkoły XXI wieku i odejść od wielu dotkliwych anachronizmów współczesnego szkolnictwa. Wiele elementów takiej wizji znaleźć można w naszym studium - podsumowuje dr Maciej Jakubowski, prezes Fundacji Evidence Institute.

Studium wskazuje na sekwencję działań niezbędnych do wykonania działań i proponuje ramy organizacyjne do ich realizacji w skoordynowanym wysiłku wielu podmiotów publicznych i prywatnych. To niezwykle istotne, bo kompetencjami cyfrowymi zajmuje się obecnie kilka resortów, co komplikuje procesy koordynacyjne i zarządcze.

Studium na podstawie swoich analiz formułuje najistotniejsze zalecenia i postulaty, wskazując jednocześnie ich adresatów:

POBIERZ LISTĘ POSTULATÓW

Studium zostało udostępnione na wolnych licencjach Creative Commons. Kontakt z autorami: studium@kometa.edu.pl